مجسمه والرین چیست و چرا در میدان انقلاب نصب شد؟

اخبار توسعه- شامگاه جمعه، میدان انقلاب تهران شاهد مراسمی پرشور و تاریخی بود. مجسمه‌ای به نام والرین در حضور مردم و با برافراشته شدن پرچم‌های ایران رونمایی شد. این رویداد نمادی از «مقاومت، ایستادگی و یادآوری دوران شکوه ایران باستان» نامیده شد. علیرضا زاکانی در سخنرانی خود در افتتاح از این مجسمه گفت: «مجسمه والرین و برگزاری این مراسم باشکوه پیامی از مقاومت، ایستادگی و برجسته‌سازی از نقاطی از تاریخ است که بزرگان ما با قدرت و نجابت خود دشمنی‌ها را از ایران دور کردند.»

به گفته سخنگوی شهردار تهران نیز، این مجسمه قرار است در یکی از ورودی‌های اصلی پایتخت نصب شود تا «اولین تصویری که مقامات خارجی در بدو ورود به تهران می‌بینند، یادآور زانو زدن دشمنان در برابر مردم ایران باشد.»

مجسمه والرین چیست و چرا مهم شد؟

مجسمه والرین در واقع الهامی از یکی از مشهورترین صحنه‌های تاریخی ایران باستان است؛ صحنه‌ای که در آن شاپور اول ساسانی، پادشاه مقتدر ایران، امپراتور روم را به زانو درمی‌آورد. این اثر نمادی از اقتدار و استقلال ایران در برابر قدرت‌های جهانی زمان خود به شمار می‌رود.

در مراسم رونمایی از نسخه امروزی این مجسمه در تهران، حضور مردم و فضای احساسی مراسم باعث شد این نماد تاریخی بار دیگر به مرکز توجه رسانه‌ها و افکار عمومی بازگردد.

والرین کیست؟ / امپراتور مغرور روم باستان

والِریَن یکی از امپراتوران روم بود که از سال ۲۵۳ تا ۲۶۰ میلادی حکومت کرد. او در میانه‌ی قرنی که امپراتوری روم درگیر شورش‌ها و جنگ‌های مکرر بود، تلاش داشت قدرت از‌دست‌رفته‌ی خود را در شرق بازگرداند.

در سال ۲۶۰ میلادی، والرین برای پس گرفتن مناطقی که به‌دست ایرانیان افتاده بود، به نبرد با شاپور ساسانی رفت. اما نتیجه چیزی جز شکست تحقیرآمیز نبود. در نبرد ادسا که در جنوب ترکیه امروزی رخ داد، ارتش روم متلاشی شد و خود امپراتور به اسارت ایرانیان درآمد.

این شکست، یکی از بزرگ‌ترین تحقیر‌های تاریخ روم بود و در حافظه تاریخی ایران به‌عنوان نمادی از پیروزی و عزت ملی ثبت شد.

مجسمه اصلی والرین در کجاست؟

اصل این مجسمه در نقش رستم، در نزدیکی شهر کازرون و استان فارس قرار دارد. بر یکی از سنگ‌نگاره‌های عظیم این مجموعه، شاپور ساسانی سواره بر اسب دیده می‌شود در حالی که در برابر او، والرین امپراتور روم زانو زده است.

این نقش‌برجسته در دل کوه «مهر» یا «رحمت» تراشیده شده و یکی از شاخص‌ترین آثار دوره ساسانی محسوب می‌شود. در کنار شاپور، دیگر سرداران ایرانی نیز دیده می‌شوند و این صحنه نه تنها جلوه‌ای از پیروزی نظامی، بلکه نمادی از اقتدار سیاسی و فرهنگی ایران باستان است.

معنی والرین چیست؟

نام «والرین» ریشه‌ای لاتین دارد و از واژه‌ی Valerius گرفته شده است که به‌معنای قدرتمند، باارزش یا نیرومند است. با این حال، در حافظه تاریخی ایرانیان، والرین نه به عنوان «قدرتمند»، بلکه به عنوان نماد شکست و فروتنی در برابر شکوه ایران شناخته می‌شود.

این تضاد معنایی، جذابیت نمادین این مجسمه را دوچندان کرده است؛ چرا که نامی که در ریشه خود به قدرت اشاره دارد، در فرهنگ ایرانی با زانو زدن در برابر قدرت واقعی معنا پیدا کرده است.

روایت تاریخی شاپور اول و والرین

شاپور اول ساسانی، دومین پادشاه سلسله ساسانیان، در دوره‌ای حکومت می‌کرد که ایران به یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان تبدیل شده بود. او پس از چندین نبرد با امپراتوری روم، سرانجام در سال ۲۶۰ میلادی در نبرد ادسا والرین را شکست داد و او را همراه با هزاران سرباز رومی به اسارت گرفت.

بر اساس روایت‌های تاریخی، شاپور پس از پیروزی دستور داد پیکره‌ای عظیم در نقش رستم و تنگ چوگان ساخته شود تا این پیروزی جاودانه بماند. حتی گفته می‌شود شاپور از اسیران رومی برای ساخت پل قدیم دزفول (دژپل) استفاده کرد؛ پلی که هنوز هم از آثار مهندسی آن دوران به‌شمار می‌رود.

هدف از ساخت مجسمه والرین در تهران

بر اساس اعلام شهرداری، مجسمه موقتاً در میدان انقلاب قرار دارد و در آینده در یکی از ورودی‌های تهران نصب خواهد شد تا یادآور این پیام باشد که «از دیرباز، قدرت‌های بیگانه در برابر مردم ایران سر تعظیم فرود آورده‌اند.»

آثار و یادگار‌های مرتبط با شاپور و والرین

• سنگ‌نگاره معروف پیروزی شاپور بر والرین در نقش رستم (فارس)
• سنگ‌نگاره مشابه در نقش رجب
• آثار معماری ساخته‌شده به‌دستور شاپور، از جمله پل قدیم دزفول (دژپل)
• غار شاپور در نزدیکی کازرون که مجسمه‌ای از پادشاه ساسانی در آن قرار دارد