خون امید در رگ‌های بورس

اخبار توسعه: میناسادات حسینی- داده‌های بورسی نشان می‌دهند که نماگر بازار سهام دیروز برای هشتمین روز پیاپی پس از جنگ، سبزپوش شد. شاخص کل با ۱۴ هزار واحد افزایش، به ۲ میلیون و ۸۳۸ هزار واحد رسید. در این مسیر، شاخص هم وزن نیز همراهی کرد و ۵ هزار و ۵۳۸ واحد افزایش یافت تا معلوم شود که رشد شاخص کل، فراتر از رشد تقاضا برای نمادهای خاص است و گویی خون امید در رگ‌های بورس جریان یافته است.

بیست و یکم خردادماه، آخرین روز معاملاتی بازار سهام بود و پس از آن به دلیل آغاز درگیری نظامی میان ایران و رژیم صهیونیستی، معاملات بازار سهام برای دو هفته تعطیل شد.

با اینکه معاملات سهام، حق‏تقدم و کلیه صندوق‌های بازار اعم از سهامی و طلا متوقف بود؛ از ابتدای هفته گذشته، معاملات صندوق‌های درآمد ثابت از سر گرفته شد تا بخشی از سرمایه‏گذاران به سرمایه خود دستیابی پیدا کنند.

*خروج ۲۲ همتی پول از درآمد ثابت‌ها

با ابتکار سازمان بورس و اوراق بهادار، از ۳۱ خرداد، معاملات صندوق‌های درآمد ثابت، پس از وقفه یک هفته‌ای از سر گرفته شد و حد فاصل ساعات ۹ الی ۱۱ روزهای معاملاتی، سرمایه‌گذاران قادر به خرید و فروش واحدهای این صندوق‌ها بودند. در روز شنبه هفته گذشته، فشار فروش گسترده‌ و سنگینی در این ابزارهای بدون ریسک وجود داشت و بیش از ۱۸همت پول حقیقی از این صندوق‌ها خارج شد. این موضوع به این دلیل رخ داد که برخی از سرمایه‌گذاران به دلیل قفل‌شدن نقدینگی خود در کسب و کارهای مختلف، ابزارهای سرمایه‌گذاری مانند سهام، صندوق‌های سهامی و طلا و حتی حساب‌های برخی از بانک‌ها، به پول احتیاج داشتند و این پول مورد نیاز برای خرید مایحتاج عمومی و مخارج روزانه عادی را از این طریق تامین کردند.

در دو روز بعدی نیز این صندوق‌ها با خروج پول همراه شدند؛ اما از شتاب خروج پول از این ابزارها کاسته شد. در مجموع سه روز اول هفته گذشته، ۲۵ هزار و ۸۸۴ میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد. در دو روز پایانی اما روند بازار دگرگون شد و صندوق‌های درآمد ثابت مجددا با ورود پول حقیقی همراه شدند. تزریق پول ۳ هزار و ۱۹۷ میلیارد تومانی در دو روز پایانی هفته، اندکی از سهمگینی رقم خروج پول هفتگی کاست و سبب شد تا رقم خروج پول هفتگی از صندوق‌های درآمد ثابت در مقیاس هفتگی به ۲۲ هزار و ۶۸۷ میلیارد تومان تقلیل یابد.

*تصمیم عقلانی در شرایط اضطرار

اخیرا توییتی توسط یکی از فعالان اقتصادی در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر این که یکی از بازندگان جنگ ۱۲ روزه اخیر، بازار سهام ایران بود؛ در ادامه این توییت آمده است: «بازاری که ۱۲ روز دارایی‌های مردم را قفل کرد و عملا امکان دسترسی حداقلی به هیچ صندوقی مثل طلا و سهام و … ممکن نشد. طلای فیزیکی و روش‌های سنتی بردند و ما اشتباه می‌کردیم که مردم را به روش‌های مدرن مدیریت دارایی تشویق کردیم.» شاید در نگاه اول، استدلالی که در این توییت مطرح شده، درست به نظر برسد؛ اما واکاوی بیشتر شرایط هفته‌های اخیر، مخاطب را به تعمق بیشتر پیرامون درستی یا نادرستی این استدلال‌ها هدایت می‌کند.

نخستین نکته این است که شرایط اضطراری و ایضا بحرانی، قواعد خاص خودش را دارد. همان‌طور که در جنگ اخیر، کسب و کارها به حالت تعطیل در آمد و مردم در رویه زندگی خود تغییرات قابل‌توجهی ایجاد کردند؛ طبیعی بود که معاملات سهام یا طلا متوقف شود. دومین نکته این است که در قانون بازار اوراق بهادار، برای اتفاقات اینچنینی، تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شده است؛ براساس ماده ۳۲ این قانون، سازمان بورس مجاز است با تشخیص شرایط اضطراری، دستور تعطیل و یا توقف انجام معاملات هر یک از بورس‌ها را حداکثر به مدت سه روز کاری صادرکند. در صورت تداوم شرایط اضطراری، مدت مزبور با تصویب شورای عالی بورس قابل تمدید خواهد بود. پس وقتی در زمان تنظیم یک قانون، برای وقوع اتفاقاتی مثل جنگ و شرایط اضطراری، ماده قانونی اختصاص یافته، طبیعتا استفاده از راهکارهای این قانون، عقلانی و منطقی است. سومین نکته این است که بررسی تجربه‌های مشابه در کشورهای دیگر که درگیر شرایط تنش نظامی و جنگ بودند نیز نشان می‌دهد که در این کشورها هم از تعطیلی موقت بازار سهام و ابزارهای معاملاتی برای کنترل اوضاع تا زمان مشخص‌شدن چشم‌انداز آتی استفاده شده است.

در این توییت، به برتری روش‌های سنتی بر روش‌های مدرن مدیریت دارایی، به خصوص در بازار طلا اشاره شده است؛ در حالی که به نظر نگارنده، این استدلال نیز اشتباه به نظر می‌رسد؛ در شرایط جنگی، به دلیل مشخص نبودن چشم‌انداز آتی و سرعت تغییر پارامترها، حتی دارایی فیزیکی نیز نقدشوندگی ندارد؛ مثلا در جنگ اخیری که ایران درگیر آن شد؛ کسی راغب به خرید مسکن یا خودرو به عنوان یک دارایی ملموس و فیزیکی در آن شرایط نبود؛ حتی بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بازار فیزیکی طلا و سکه نیز خرید و فروش چندانی وجود نداشت و اگر هم معامله‌ای به ثبت رسیده، به قیمت‌های روز قبل از جنگ انجام شده است. در مجموع می‌توان اینچنین استنباط کرد که در شرایط جنگ و تنش نظامی، خرید و فروش دارایی‌ها به حداقلی‌ترین حالت می‌رسد و احتیاط در دستور کار قرار می‌گیرد. چون هر لحظه امکان تغییر شرایط و دگرگونی پارامترهای اثرگذار بر قیمت دارایی‌ها و روند بازارها وجود دارد. پس در چنین شرایطی، نمی‌توان صراحتا در خصوص روش‌های مدیریت دارایی بر یکدیگر اظهارنظر کرد.